Ferdi Tayfur veya doğum adıyla Ferdi Tayfur Turanbayburt 15 Kasım 1945, Adana doğumlu, Türk ses sanatçısı, besteci, söz yazarı ve sinema oyuncusudur. Toplamda dokuz defa Altın Plak Ödülü kazanan sanatçı sinema filmlerinde de yer alan kendi yazdığı şarkılarla ünlenmiştir. 30’dan fazla albüm ve 30’un üzerinde film yapan 1982 yılında ise kendi adına Ferdifon Plakçılık şirketini kuran sanatçı 2009 yılında da inşaat sektörüne de girmiştir.
Hayatı
Ferdi Tayfur, 15 Kasım 1945 tarihinde doğmuştur. Adana’da doğan sanatçıya adını dublaj sanatçısı Ferdi Tayfur’un hayranı babası Cumali Bey koymuş, oğlunun eğitimine düşkün olan Cumali Bey’in vefatı ile eğitim hayatı sona eren sanatçı yoksul ve trajik bir hayat yaşadığını, babasının ölümünden sonra annesinin evlendiğini, kendisininde okumak istediğini ancak imkanlar yüzünden bunu gerçekleştiremediğini söylemiştir. Henüz çocukluk yıllarında üvey babasının bulduğu şekerci dükkanında çıraklık yapan sanatçı okumayı iş hayatında öğrendiğini söylemiştir. Daha sonraları çiftlikte çalışarak ailesinin geçimine katkıda bulunan Tayfur aynı yıllarda düğünlerde şarkı söylerken yerel gazetede Adana Radyosu’nun müzik yarışması ilanını görür ve yarışmaya katılır. Ancak birinciliği kazanamaz ve ikinci olur, üvey babasının engellemelerine karşı İstanbul’a gelip Lunapark Gazinosu’nda iş bulur ve Nurten İnnap’a bağlama çalmaya başlar. Daha sonra Leyla adlı ilk plağını doldurur ve bu plağından 500 lira kazanır.
Ferdi Tayfur 1968 yılında Seda Plak ile iki plaklık anlaşma yapar ancak beklenen ilgiyi görmez. Akabinde yeniden Adana’ya döner ve çiftlikteki işlerin başına geçer, diğer yandan müzik çalışmalarına devam eder ve üç yıl aranın ardından yaptığı Huzurum Kalmadı adlı plakı yayınlanır. 1973 yılında ise Görsev Plak adına yaptığı Kır Çiçekleri adlı 45’lik ile çıkış yakalar. Yine 1974 yılında yaptığı Bana Gerçekleri Söyle adlı 45’lik ile adını duyurur. 1975 yılında Elenor Plak’a transfer olur. Önce Bırak Şu Gurbeti, ardından Çeşme adlı şarkısı ile adını duyurur.
Müzik kariyeri
Besteler yaparak müzik kariyerinde ilerlediği yıllarda nikahlı olduğu Zeliha Hanım ile mütevazı bir törenle 1974 yılında evlenen Tayfur’un ilk plağı iyi satış yapmış ama ancak maddi sıkıntıları nedeniyle Elenor Plak’ın sahibi Atilla Alpsakarya’nın girişimiyle sanatçının bestelediği iki şarkı Gülden Karaböcek’e satılmış akabinde plakları art arda yayınlanan sanatçı asıl çıkışını “Çeşme” şarkısı ile yakalamış, 1976 yılında aynı isimle Necla Nazır ile başrolünde oynadığı ilk sinema filmi vizyona girmiştir. Filmi 12 milyon kişi izlemiştir.
1992 yılında çıkardığı Prangalar albümü 5 milyon rakamıyla Türkiye’nin en çok satan albümlerinden olup, Ferdi Tayfur’un en çok satan albümüdür.
Kasetlerin yanında konserler de verdi. 1993 yılında Gülhane Parkı’nda verdiği konsere 200.000 kişi katılarak rekor kırmıştır.
Özel hayatı
Sanatçının 16-17 yaşlarındayken birliktelik yaşadığı bir kadından Timur adında bir oğlu vardır. Sonrasında resmi nikâhlı ilk ve tek eşi olan Zeliha Hanım’dan iki kızı (Tuğba ve Funda) olmuştur.
Yaklaşık 30 yıldır birlikte yaşadığı 2007 yılında ayrıldığı sinema oyuncusu Necla Nazır’dan ses sanatçısı (Tuğçe Tayfur) bir kızı bulunuyor. Necla Nazır ile birlikteyken ilişki yaşadığı Habibe Ümyani Demir’den sanatçının Ferdi Taha adında bir çocuğu vardır.
Sanatçı 2010 yılında, uzun yıllar sonra resmi nikâhı hâlâ devam eden ilk eşi Zeliha Turanbayburt ile beraber yaşamaya başlamıştır. Yaşantısını uzun süredir Marmaris’te sürdürmektedir.
Diskografi
Yıl
1967 Melekler Yüze Güler/Derdin nedir sormuyorlar
1968 Leyla/Aşkınla Beni Öldürdün
Tatlı Çingenem/Adana Barajında
Eyvah/Kalbimde Bir Ateştin
1969 Dilek Kapısı/Öldürecek Beni Bu Kara Sevda
Dünya Ahret Kardeşimsin/Bilememki Deli Gönül
1970 Kaderimsin /Çok Bekledim Gelmedin
1971 Yapıştı Canıma Bir Kara Sevda/Allah Şahidim Olsun
Nerelerdesin Sultanım / Sebebim Nazlı Yar Oldu
1972 Mahkumların Duası / Mahşer Günü
Sana Kaderimsin Dedim / Postacılar
1973 Dur Dinle Sevgilim / Kır Çiçekleri
1974 Yüreğimde Yara Var / Bana Gerçekleri Söyle
Ne Bilirdim Ki / Sakın Düşme
1975 Akşam Güneşi / Çiçekler Açsın
Bırak Şu Gurbeti / Sevdalılar Beni Anlar
Çeşme / Muhtaç Etme Beni
1976 Alıştım / Yağmur Gözyaşım
Yadeller – Ağlamazsam Uyuyamam
Huzurum Kalmadı
1977 Benim Gibi Sevenler / Söz Geçmiyor Gönlüme
Vazgeç Felek / Derbeder
Batan Güneş
1978 Merak Etme Sen / Söz Veriyorum
Son Sabah
1979 Hapishane (Görüş Günü) / Gönül Oyunu
Yuvasız Kuşlar
1980 Nisan Yağmuru
1981 İnsan Sevince
1982 Ben De Özledim
1983 Sen de mi Leyla
1984 Yaktı Beni
1985 Kurtuldum
Ferdifon’dan Seçmeler 1
1986 Haram Oldu
Ferdifon’dan Seçmeler 2
1987 İçimde Bir His Var – Ya Benimsin Ya Toprağın (albüm)
Ferdifon’dan Seçmeler 3
1988 Naz Etme – Canına Okuyacağım
1989 Allah’ım Sen Bilirsin (albüm)
Ferdifon’dan Seçmeler 4
Gülhane’den Sevgilerle Konser albümü
1990 Hoşçakal
1991 Ferdifon’dan Seçmeler 5
Gelirsen – Bana da Söyle
1992 Prangalar
1994 Mor Güller – Fadime’nin Düğünü
1995 Dünya “Bir Şarkı Seç Kendine”
1996 Zaman Tüneli Arşiv 1 Derleme albüm
1997 Of Dağlar
1998 Ferdi Tayfur Klasikleri Arşiv 2 Derleme albüm
1999 Yoksun – Kör Talih
Zengin Olursam
2001 Zaman Tüneli Arşiv 3 Derleme albüm
2002 İnceden
2003 Durun Ayaklarım
Yandı Gönlüm Maxi Single
2004 Ferdifon’dan Seçmeler 6
Bir Demet Gül
2006 Aşkın Cezası
2007 Gençliğimin Şarkıları
2009 Boynu Bükük Şarkılarım Derleme album
Ödüller
1975 1. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Bırak Şu Gurbeti – Sevdalılar Beni Anlar)
1975 2. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Çeşme – Muhtaç Etme Beni Plağıyla)
1975 3. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Yağmur Gözyaşım – Alıştım Plağıyla)
1975 4. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Yadeller – Ağlamazsam Uyuyamam Plağıyla)
1976 5. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Derbeder – Vazgeç Felek Plağıyla)
1976 6. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Benim Gibi Sevenler – Söz Geçmiyor Gönlüme Plağıyla)
1978 7. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Merak Etme Sen – Söz Veriyorum Plağıyla)
1979 8. Altın Plak Ödülü Elenor Plak. (Hapishane Görüş Günü – Gönül Oyunu Plağıyla)
1980 9. Altın Plak Ödülü (İnsan Sevince Long Plağıyla – İnsan Sevince, aynı zamanda Sovyetler Birliği’nde bugünkü Rusya’da basılan ilk Türk Sanatçısı albümüdür.)
1992 MÜYAP 1991 Yılı Arabesk Dalında En çok Albüm Satan Sanatçı Ödülü
1993 Gülhane Konserleri Ödülü (Bir Alana En Çok Seyirci Toplaması nedeniyle (Yaklaşık 200.000 Kişi) Dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Tarafından Verilmiştir.)
1994 En İyi Arabesk Erkek (Fadime’nin Düğünü)
1995 Doğa Savaşçıları Çevre Örgütü Tarafından Verilen Çevre Ödülü
1995 IFA İstanbul FM Altın Ödülü
1994 1. Kral Tv Türkiye Video Müzik Ödülleri En iyi Arabesk Fantezi Müzik sanatçısı ödülü (Fadime’nin Düğünü Şarkısıyla)
1995 2. Kral Tv Türkiye Video Müzik Ödülleri En İyi Arabesk Fantezi Müzik Sanatçısı ödülü (Yağmur Çamur Şarkısıyla)
1999 6. Kral Tv Türkiye Video Müzik Ödülleri En iyi Arabesk Fantezi Müzik sanatçısı ödülü (Bağbozumu Şarkısıyla)
1999 Magazin Gazetecileri Derneği Onur Ödülü
2001 Magazin Gazetecileri Derneği Yılın En İyi Arabesk Sanatçısı Ödülü
2004 Meltem TV Yılın Sanatçısı Ödülü
2004 Bitlis Valisi M. Asım Hacımustafaoğlu ile Bitlis Belediye Başkanı Cevdet Özdemir tarafından verilen şükran plaketi
2005 İhlas Marmara Koleji Yılın En İyi Müzik sanatçısı Ödülü
2005 Magazin Gazetecileri Derneği Yılın En İyi Arabesk Sanatçısı Ödülü
2007 Siyaset Dergisi Sanat Onur Ödülü
2008 14. Kral Tv Türkiye Video Müzik Ödülleri En İyi TSM Sanatçısı Ödülü (Kalbimin Sahibi Sensin Şarkısıyla)
2008 Aydoğdu Üzerimize İlahisiyle MÇF 2008 Sosyal Sorumluluk Ödülü
2009 Siyaset Dergisi Yaşam Boyu Sanat Onur Ödülü
2009 Radyo 15 Sanat Onur Ödülü
2011 Siyaset Dergisi Yılın Onur Ödülü
2013 19. Kral Tv 1. Türkiye Müzik Ödülleri Yaşam Boyu Onur Ödülü
2014 Akdeniz TV Yaşam Boyu Başarı ve Onur Ödülü
2014 21. Adana Altın Koza Ödülü
2015 15. Yıl İnternet Medyası Yılın En İyileri Ödülleri Yaşam Boyu Meslek Onur Ödülü
Filmografi
Filmler
2016 Zor Hayat
2008 Memur Muzaffer
2007 Yersiz Yurtsuz Emrullah
Natuk Baytan Belgeseli
Ben Ferdi Tayfur
2000 Hayatım Roman
2002 Reyting Hamdi Mezarcı
1989 Allah’ım Sen Bilirsin
Bu Şehrin Geceleri
1988 Bu Talihimin Canına Okuyacağım
Elveda Mutluluklar
Ah Bir Çocuk Olsaydım
1987 Sevgiler Çiçek Gibi
Ya Benimsin Ya Toprağın
1986
İçimde Bir His Var
Affet Allah’ım Ferdi
1985 Her Şeyim Sensin
Haram Oldu
1984 Utanıyorum
Çılgın Arzular
1983 Yaktı Beni
Kalbimdeki Acı
Yıldızlar da Kayar
1982 Sen de mi Leyla (film)
Hasret Sancısı
Günaha Girme
1981 Kara Gurbet
Ben de Özledim (film)
Olmaz Olsun (film)
Bir Damla Ateş
1980 Durdurun Dünyayı (film)
Huzurum Kalmadı
Boynu Bükük
1979 İnsan Sevince
Yuvasız Kuşlar
1978 Son Sabah
Batan Güneş
Yadeller
1977 Benim Gibi Sevenler
Derbeder
1976 Çeşme
Televizyon programları
1993 Yetiş Emmioğlu
2009 Korolar Çarpışıyor
Boynu Bükük Şarkılar
Oyunculuk yaptığı televizyon reklamları
Mobil Reklamı (1993)
Filli Boya Reklamı (2000)
Namlı Zeytin Reklamı (2007)
Borvo Termal Reklamı (2015)
Kitapları
Şekerci Çırağı (roman, 2003)
Yağmur Durunca (roman, 2008)
Bir Zamanlar Ağaçtım (roman, 2013)
Paraşütteki Çocuk (roman, 2014)